Voor u liggen de jaarstukken 2020 van de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Met deze jaarstukken – die bestaan uit het jaarverslag, de jaarrekening en bijlagen – leggen wij verantwoording af over de behaalde resultaten en de besteding van de middelen in het kalenderjaar 2020.
We begonnen dit jaar met de uitdaging om de kwaliteit van de voorzieningen en dienstverlening voor onze inwoners op hetzelfde niveau te houden met de beperkte beschikbare middelen waarover we beschikken. De gemeente en haar inwoners staan voor een aantal grote maatschappelijke opgaven zoals voor het zorgen voor voldoende woningen, bewuster en duurzamer omgaan met ons milieu en de omgeving en het organiseren van passende zorg voor inwoners die dit nodig hebben. We hebben hiervoor in de begroting duidelijke keuzes gemaakt.
In het voorjaar kregen we te maken met de Covid-19 pandemie, die veel onzekerheden en vragen opriep bij inwoners, de gemeente en de landelijke overheid, als Hoe blijven we gezond? Hoe kunnen we een zo normaal mogelijk leven leiden? Hoe kan ik de mensen van wie ik houd nog veilig ontmoeten? Hoe houd ik mijn onderneming overeind? Hoe kan ik mijn werk nog doen? Hoe behoud ik nog een inkomen? Hoe kan ik nog leren, sporten en spelen? Hoe houd ik nog zin en plezier en de moed erin? Hoe komen we hier zo snel en goed mogelijk weer uit?
Covid-19 maakte alles anders
Als eerste hebben we een crisisorganisatie in onze gemeente opgezet en onze eerste prioriteit gelegd bij ondersteuning bieden en zo goed mogelijk omgaan met de maatschappelijke crisis waar we in terecht zijn gekomen; voor onze inwoners, organisaties en ondernemers en voor onze medewerkers.
In zo’n crisis bepaalt het Rijk voor een groot deel de regels en de voorzieningen. We hebben ons als gemeente ingespannen om zo snel en duidelijk mogelijk te communiceren over de steeds veranderende regels. Hierbij hebben wij gezorgd voor het bekend maken, regelen en ondersteunen van toegang tot steun en noodmaatregelen voor ondernemers, cultuur-, sport- en vrijetijdsorganisaties. We zijn actief in gesprek gebleven met ondernemers, scholen, kinderopvang en andere organisaties over wat Corona voor hen betekent en hoe wij konden ondersteunen. Ook met inwoners, waaronder jongeren, zijn we het gesprek aangegaan om hun beleving met ons te delen.
Voor ondersteuning van ondernemers heeft de nadruk gelegen op het implementeren en uitvoeren van steun- en noodmaatregelen. We waren continu in gesprek met ondernemers, o.a. in een wekelijks Covid-19-overleg met alle ondernemersverenigingen en/of vertegenwoordigers. We hebben ondersteuning geboden door tijdelijke uitbreiding van terrassen, communicatie-campagnes, praktische uitwerking van de Covid-19-regels, ondersteuning bij gesprekken met huurders en het organiseren van een webinar over de diverse Covid-19-steunmaatregelen. De steun die ondernemers elkaar en de samenleving bieden, de nieuwe samenwerkingen die zij hierin zijn aangegaan en nieuwe diensten die zijn ontstaan, laten de kracht en waarde zien van de lokale Heuvelrugse ondernemers voor onze samenleving.
We hebben veel waardering voor iedereen die in deze crisis extra inspanningen heeft geleverd om de negatieve effecten van Covid-19 voor de samenleving te beperken. We willen in het bijzonder de GGD-regio Utrecht noemen, die op volle kracht werkte om het virus te bestrijden. En de Regionale Sociale Dienst Krommerijn Heuvelrug (RDWI) voor de extra ondersteuning op werk en inkomen zoals de uitvoering van de TOZO-regeling. We bedanken ook alle andere maatschappelijke samenwerkingspartners in het sociaal- en veiligheidsdomein. De vele initiatieven die tijdens de eerste golf in de samenleving zijn ontstaan, hebben de samenlevingskracht van de Heuvelrugse dorpen laten zien.
We hebben veel waardering voor de Regionale ICT Dienst (RID) die onze en andere verbonden organisaties in staat stelde om door te kunnen werken aan de dienstverlening. Onze waardering geldt ook voor onze eigen medewerkers, die zich in de crisisorganisatie maximaal hebben ingespannen, zoals de BOA’s, de milieustraat en de buitendienst, en tegelijk lopende activiteiten zo goed mogelijk hebben laten doorgaan. Ondanks dat alle dagen thuiswerken door de lockdown het contact binnen de organisatie sterk heeft verschraald, hebben medewerkers en de organisatie als geheel veel ervaring opgebouwd met thuiswerken. We hebben ons daarin versneld ontwikkeld. We zijn tegelijkertijd binnen het project Goed Verbonden de ervaringen gaan onderzoeken om zicht te krijgen op de randvoorwaarden die nodig zijn om goed plaats en tijd onafhankelijk te kunnen werken. Daarbij is niet alleen ruimte en tijd voor echt contact en ontmoeting belangrijk, maar ook goede informatieveiligheid, privacy en databeveiliging. De hack bij gemeente Hof van Twente heeft de kwetsbaarheid van verdergaande digitalisering laten zien en de noodzaak van goede beveiliging en samenwerking hierbij.
Zo heeft Covid-19 impact gehad op onze gemeente. Dit jaar had anders in het teken gestaan van bruisende gesprekken en ontmoetingen met inwoners, ondernemers en organisaties om tot een aantal strategische keuzes te komen in het kader van de Toekomstvisie, de Omgevingsvisie en het Afwegingskader energie en de co-creatie in Maarn (DoeMaarnMee). Met in de regio de ontwikkeling van het Ruimtelijke Economisch Programma (REP) en de Regionale Energie Strategie (RES) op de agenda. We hebben een groot beroep gedaan op creativiteit van mensen en nieuwe digitale hulpmiddelen om samen met de samenleving zo goed mogelijk het gesprek te voeren over de opgaven die er liggen en ontwikkelrichtingen hierbij. We zijn er dan ook zeer tevreden over, dat het gelukt is om hiervan een peilnota te schrijven. Deze peilnota dient als basis voor de dorpsgesprekken in 2021. Participatie met inwoners en belanghebbenden en overleg met andere overheden is geweest om te komen tot een afwegingskader energie en, samen met 15 andere gemeenten, een concept bod RES en een REP. De covid-19 pandemie heeft het minder makkelijk gemaakt om intensief met inwoners samen te werken aan beleid en projecten Ook zijn hierdoor nieuwe samenwerkingsmogelijkheden ontstaan.
Dit jaar zal voor altijd in ieders herinnering ‘het jaar van de Covid-19-pandemie’ blijven. De impact van Covid-19 op de maatschappij en onze organisatie is enorm gebleken. Dit blijkt duidelijk uit de jaarstukken. Veel verantwoordingsteksten houden direct of indirect verband met Covid-19. Zij verwijzen naar investeringen en/of activiteiten die de gemeente niet heeft kunnen doen. Het Rijk geeft aan een reële compensatie te willen bieden voor de financiële effecten van Covid-19. Of deze compensatie voldoende is om alle tekorten op te vangen, is onduidelijk. Ook is onzeker wat het Rijk wil en kan doen om de financiële gevolgen van de Covid-19-uitbraak voor 2021 en de langere termijn te compenseren. We verwachten hierop in de loop van 2021 meer duidelijkheid.
We kunnen nog niet goed overzien wat de impact van Covid-19 is op de samenleving en de benodigde inspanningen van onze gemeente en verbonden partijen op de lange termijn. De Covid-19-pandemie is voorlopig nog niet voorbij. We verwachten hierdoor een grotere vraag naar zorg en ondersteuning in 2021. Een deel van de ondernemers en organisaties blijven waarschijnlijk achter met een grote schuldenlast en opgegeten pensioenen. Ook als zij weer opnieuw een inkomen kunnen verdienen, blijft er risico op het niet flexibel kunnen opvangen van grotere tegenvallers en mentale zorgen. Voor een aantal publieke diensten, zoals het openbaar vervoer, vult het Rijk nu de tekorten aan zodat deze – weliswaar afgeschaald – nog geleverd worden. Als het Rijk daarmee stopt, komen ook deze voorzieningen verder onder druk te staan. Door Covid-19 kan het verschil in kansen om mee te doen aan de samenleving vergroot zijn.
Ook voor de gemeentelijke organisatie zijn de gevolgen nog niet goed in te schatten. Meerdere medewerkers zijn ziek geworden van Covid-19, met mogelijk lange termijn gezondheidseffecten. Daarnaast hebben medewerkers elkaar al meer dan een jaar niet gezien. Nieuwe medewerkers zijn gestart in de Covid-19 lockdown en er zijn medewerkers vertrokken. Via Goed Verbonden bereiden we de organisatie zo goed mogelijk op hybride werken voor. Door Covid-19 zijn er nieuwe kansen ontstaan voor het werken op kantoor, thuis of andere locaties.
Onder bijzondere omstandigheden toch gerealiseerd
Covid-19 heeft effect gehad op het realiseren van de doelen voor 2020. In deze jaarstukken leest u dat het toch gelukt is om een aantal voornemens te realiseren. Soms zijn activiteiten vertraagd en lopen deze in 2021 door.
We zijn er zeer tevreden over, dat het gelukt is veel gewenste stappen te zetten op het gebied van woningbouw. Zo is de Nota inbreidingslocaties en de doelgroepenverordening vastgesteld. Allemaal om beweging te krijgen in de woningmarkt en passende woonruimte te creëren voor onze inwoners.
Het opleveren van het geheel vernieuwde stationsgebied Driebergen Zeist vond stilletjes plaats. Jarenlang hebben we hier met vele anderen hard aan gewerkt. Het resultaat is een stationsgebied waar de hele gemeente trots op mag zijn. Met veel aandacht voor alle mogelijke duurzaamheidsaspecten zijn er een hypermodern station, busstation, fietsenstalling, parkeergarage en winkelpanden gerealiseerd. Het ontwerp en de uitvoering van dit alles heeft zeker bijgedragen aan het behoud van de Intercity-status van het station.
In mei 2020 is het gerenoveerde gebouw van CBS De Zonheuvel in gebruik genomen. De school is het eerst opgeleverde pilotproject van het Innovatieprogramma Aardgasvrije en Frisse Scholen van het ministerie van BZK. Het gebouw is ook als Bijna EnergieNeutraal gebouw gerealiseerd.
Waar mogelijk hebben we gelobbyd voor hogere structurele en betrouwbare inkomsten vanuit het Rijk. Immers, door de achterblijvende structurele inkomsten vanuit het Gemeentefonds en de onvoorspelbare en vaak ontoereikende incidentele inkomsten, blijft het voorzieningenniveau van onze gemeente nog steeds onder druk staan. Ondanks de financiële zorgen zijn wij heel tevreden dat een aantal doelen wel behaald zijn en activiteiten uitgevoerd.
Samenvattend kan gesteld worden dat 2020 een jaar was met uitdagingen voor inwoners, ondernemers, organisaties, verenigingen en voor onze gemeentelijke organisatie. Deze uitdagingen hebben gezorgd voor veel creativiteit en nieuwe impulsen, voor saamhorigheid en zorg voor elkaar. Het heeft ons doen beseffen dat we op meer manieren onze doelen kunnen realiseren en dit is ons onder de gegeven omstandigheden grotendeels gelukt. We kijken uit naar 2021 met weer meer bewegingsruimte en nieuw perspectief.
